مدل ارزیابی موقعیت و اقدام استراتژیک (SPACE)

مدل ارزیابی موقعیت و اقدام استراتژیک (SPACE)

به منظور غلبه بر محدودیت های روش های موجود، مدل SPACE به عنوان شکل توسعه یافته تری از مدل ماتریس BCG ارائه شده است. محورهای ماتریس ارزیابی موقعیت و اقدام استراتژیک نشان دهنده ی دو بعد درونی و بیرونی صنعت می باشد. توان مالی (FS) و مزیت رقابتی (CA) از جمله شاخص های اصلی عوامل داخلی صنعت بوده و دو عامل ثبات محیط (ES) و توان یا استحکام صنعت (IS) نیز از جمله شاخص های اصلی عوامل خارجی می باشندکه به وسیله آنها وضعیت وشرایط شرکت را ارزیابی می نمایند. برحسب این که موقعیت استراتژیک شرکت در کدام یک از مناطق چهارگانه ی مدل قرار داشته باشند، چهار استراتژی زیر پیشنهاد می شود:

1. تهاجمی                                               2. رقابتی (ترکیبی)              

3. محافظه کار                                           4. تدافعی

نحوه انجام ماتریس (SPACE )

• برای تعین ارزیابی موقعیت لازم است متغیرهایی را که معرف موارد چهارگانه شامل:

* توان مالی (FS) مزیت رقابتی (CA)   ،ثبات محیط   (ES)و قدرت صنعتی  (IS) می باشد مشخص شده ومقدار آنها سنجش شود

* به این متغیرها از  1+ (بدترین) تا  6+ (بهترین) نمره بدهید و دو بازوی  FSو  IS را تشکیل دهید. دو بازوی  ESو   CAرا برای هر یک از متغیرها تشکیل و از  1- (بهترین) تا 6- (بدترین) نمره بدهید.

* مقادیر هر یک از متغیرهای موجود بر بازوی هر یک از محورها را با هم جمع کنید و سپس  بر تعداد متغیرها تقسیم نماییدتا نمره میانگین برای  ES,CA,IS,FSبه دست آید.

* بر روی محورهای ماتریس ارزیابی موقعیت و اقدام استراتژیک ، میانگین نمره های ES,CA,IS,FSراقرار دهید.

روش تحلیلSPACE

*هنگامی که نوع استراتژی سازمان تهاجمیباشد، نشان دهنده ی آن است که سازمان در بهترین شرایط ممکن قرار دارد و می تواند با استفاده از نقاط قوت خود، از فرصت های موجود حداکثر استفاده را نماید، نقاط ضعف خود را برطرف نماید و جلوی تهدیدهای خارجی را بگیرد.

بنابراین، سازمان در حالت تهاجمی با استراتژی هاینفوذ در بازار، توسعه بازار، یکپارچگی عمودی به بالا و پایین و یکپارچگی افقی و تنوع همگون و ناهمگون و یا ترکیبیاز این استراتژی ها مناسب است

* اگر نتیجه حاصله در بخش رقابتی قرار گبرد،نشان دهنده این است که بدون تغییر خاصی در وضعیت سازمان؛ثبات محیطی کاهش یافته است.لذا برای حفظ موقعیت به تامین منابع مالی برای دفاع از جایگاه سازمان وحفظ موقعیت رقابتی نیاز است.در این حالت سازمان باید از توانمندی های فعلی خود بیشترین بهره برداری را به عمل آورد واز ریسک تن دادن به اقدامات جدید پرهیز کند.یکپارچگی عمودی به بالا وبه پایین،یکپارچگی افقی،رسوخ در بازار،توسعه بازار،توسعه محصول وتشکیل مشارک استراتژی هایی هستند که در این حالت توصیه می شوند.

*هنگامی که مختصات بردار ارزیابی سازمان در منطقه ی محافظه کار قرار گیرد، بدین معنی است که سازمان باید نقاط قوت و شایستگی های کلیدی خود را حفظ نماید و خود را در معرض ریسک های بزرگ قرار ندهد. اغلب، استراتژی های محافظه کارانه شامل : نفوذ در بازار، توسعه بازار،تولید محصولات جدید همگون(تنوع همگون).

* چنانچه تحلیل ها نشان دهنده قرار گرفتن سازمان در موقعیت تدافعی باشد،به این معنی است که سازمان قدرت رقابت خود را از دست داده وتوان کافی در تامین منابع مالی بر خوردار نیست .در چنین وضعیتی توصیه می شود تا از تهدیدات محیطی بپرهیزد ونقاط ضعف خود را تقویت نماید .استراتژی های توصیه شده برای موقعیت تدافعی عبارتند از ؛تنوع همگون، کاهش فعالیت ها،تقلیل سرمایه و فروش یا واگذاری بخش هایی از سازمان.

کاربرد عملی ماتریس SPACE :

دقت شود که SPACE برای انتخاب نهایی استراتژی‌ها نیست. یعنی اینگونه نیست که اگر جهت گیری استراتژی ها تهاجمی شد، به هیچ وجه نباید از استراتژیهای دیگر استفاده کرد. بلکه ابزاری است برای:

پیش بینی کردن استراتژی های اصلی که در مرحله تدوین استراتژیها می‌تواند بر روی جهت گیری کلی ما تاثیر بگذارد. و نیز یک ابزار بررسی در پایان فرآیند است.