انواع ساختار سازمانی؛ مزایا و معایب آنها

انواع ساختار

1.ساختار ساده:این ساختار معمولا توسط شرکت های کوچک که در یک یا چند محصول مرتب باهم در یک بخش بازار خاص فعالیت میکنند استفاده میشود

معایب ساختار ساده: تفکیک افقی پایین و متمرکز،پپچدگی کم،رسمیت کم و حول محور خواسته های یک فرد خاص دور میزند.

2.ساختار وظیفه ای: همچنان که سازمان رشد میکند میزان وظایف افزایش میابد و ساختار ساده دیگر جوابگو نمی باشد و سازمان از ساختاروظیفه ای استفاده می کند. در این ساختارافراد بر منبای تخصص یا تجربه بر حسب استفاده از منابع مشابه گروه بندی می شود.

مزایای ساختار وظیفه ای:

1.اگر افرادی که کار مشابه دارند در یک  گروه قرار گیرند توان یاد گیری از یکدیگر را پیدا کرده و بهره ورتر و متخصص تر میشوند.

2.افراد میتوانند بر کار همه نظارت داشته باشند. فرایند کار اثر بخش میشود.هزینه تولید کاهش یافته و انعطاف پذیری عملیاتی بالا میرود.

معایب ساختار وظیفه ای

1.افزایش مشکلات ارتباطی                                       

2.افزایش مشکلات ارزیابی 

3.مشکلات ناشی از محل:تولید یا فروش محصول در چندین منطقه مانع از کنترل و هماهنگی       می شود.

4.مشکلات استراتژیک:زیرا دقت مدیر صرف حل مشکلات هماهنگی و ارتباطی می شود.

3.ساختار ماتریسی

ساختار ماتریس مبتنی بر دو نوع تفکیک است .در طراحی ماتریسی فعالیت های روی محور عمودی برحسب وظیفه گروه بندی و بر روی این الگوی عمودی یک الگوی افقی مبتنی بر تفکیک سازی بر حسب پروژه یا محصول قرار می گیرد .نتیجه حاصل شبکه پیچیدای از روابط گزارش دهی پروژه ها و وظایف است.

مزایای ساختار ماتریسی

1.انعطاف پذیری بالا در مواجهه با بازار ها و محصولات بشدت متغیر

2.عدم کنترل سلسله مراتبی، و از کارمندان انتظار می رود خود فعالیت هایشان را هماهنگ کنند

معایب ماتریسی

1.بر مشکلات مدیریت روابط پیچیده بین وظایف و پروژه ها معطوف  می شود.

2. ممکن است مدیران وظیفه ای یا پروژه ای اهداف متفاوتی داشته باشند

3. بالا بودن هزینه ساختار ماتریسی

4.اصل وحدت فرماندهی فایول را نیز نقض میکند زیرا هر کارمند باید به دو رئیس پاسخگو باشد

4.ساختار تیم محصول

همان مزایای ساختار ماتریسی را دارد ولی به دلیل اینکه در آن کارمندان به صورت بین وظیفه ای دائمی سازماندهی میشوند کم هزینه تر و ساده تر است.

در این ساختار به جای اینکه متخصصان بین وظیفه ای همانند ساختار ماتریسی فقط به طور موقت به یک پروژه خاص تخصیص داده شوند در یک تیم بین وظیفه ای دائمی قرار میگیرند در نتیجه هزینه های مرتبط با هماهنگی فعالیت های آن متخصصان نسبت به ساختار ماتریسی بسیار پایین است در نتیجه نوآوری و پاسخ گویی به مشتری افزایش میابد و تصمیم های خیلی سریع اتخاذ میشوند.

5.ساختار چند بخشی

در این ساختار اپتدا هر خط محصول یا واحد تجاری بطور مجزا در یک واحد خود شمول قرار میگیرد و سپس ستاد اداره مرکزی جهت نظارت بر فعالیت های بخشی و اعمال کنترل مالی بر هر بخش ایجاد میشود.

مزایای ساختار چند بخشی

1.افزایش کنترل

2.افزایش کنترل استراتژیک

3.رشد

4. تحریک کارایی درونی

معایب ساختار چند بخشی

1.مشکل تصمیم گیری  

2.تعریف اطلاعات

3.رقابت برای منافع

4.قیمت گذاری انتقالی

5.تمرکز بر تحقیق و توسعه کوتاه مدت

6. هزینه اداری بالا

6. ساختار جغرافیایی

در این ساختار منطقه ی جغرافیایی مبنای گروه بندی فعالیت های سازمان قرار می گیرد. این کار به شرکت ها اجازه می دهد به نیاز های مشتریان منطقه ای پاسخگو بوده و هرینه های حمل و نقل را کاهش دهند.

7.ساختار شبکه ای

درساختار شبکه ای به واقع هیچ ساختاری به معنای خاص وجود ندارد زیرا ساختار شبکه ای عملا وظایف  تجاری درون سازمانی را حذف کرده و از طریق قرار داد های بلند مدت با عرضه کنندگان و توزیع کنندگان آن وظایف را انجام می دهد. وظایف در سراسر جهان پراکنده است و سازمان ها به ادارات مرکزی کوچکی تبدیل شده اند که از طربق شبکه های الکترونیکی به صورت یک واسطه بر عملیات نظارت دارد و آنها را هدایت می کند.

معایب ساختار شبکه ای

1.وجود شرکای فراوان میتواند منبعی برای بی ثباتی باشد

2.به علت تخصصی شدن میتواند به یک شرکت شبح گونه تبدیل شود